| Deze cd-box bevat 163 veldopnamen uit de Collectie Onder de groene linde van het Meertens Instituut in Amsterdam. Het betreft voor het grootste deel liederen die zijn opgenomen door Ate Doornbosch voor zijn radioprogramma Onder de groene linde in de periode 1957-1994, aangevuld met opnamen van zijn voorgangster Will Scheepers uit de jaren ’50. De zangers herinnerden zich de liederen uit hun jeugd, uit het begin van de twintigste eeuw. De zangers waren vaak eenvoudige plattelandsmensen die de liederen van hun vader of moeder hadden geleerd. De liederen zijn aldus opgenomen uit de mondelinge overlevering. Op deze cd’s zijn alleen verhalende liederen uit de collectie opgenomen. Centraal staan de zogenoemde balladen, verhalende liederen met een vaak tragisch verloop die heel oud kunnen zijn en soms in heel Europa gekend zijn, in verschillende versies en talen. Liederen van zwangere ongehuwde meisjes, van trouwe en ontrouwe minnaars, van spijt en geluk, van moord en doodslag.
Van een aantal liederen in deze box gaat de bewijsbare geschiedenis terug tot de zestiende eeuw, en soms zelfs nog verder. Dergelijke van oorsprong middeleeuwse liederen stonden van meet af aan centraal in het volksliedonderzoek, het zijn volksliederen in de meest oorspronkelijke zin van het woord. Maar niet alle liederen op deze cd’s zijn zo oud. Er zijn liederen uit de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw – voor zover we dat kunnen achterhalen. Liederen werden soms schriftelijk overgeleverd, bijvoorbeeld in liedboekjes en op liedblaadjes, maar raakten vandaar in het mondelinge circuit. Wat de liederen op deze cd’s verbindt is dat ze zo’n honderd jaar geleden nog werden gezongen in een levende traditie van ongeschoolde zangers, een traditie die ononderbroken teruggaat tot de late Middeleeuwen. Het mondelinge aspect komt tot uiting in de variatie in de liedteksten en de melodieën. Daar is op deze cd’s niet veel van te horen, behalve bij enkele liederen die in verschillende versies zijn opgenomen. Wat wel goed te horen is dat menige zanger diep in zijn geheugen heeft moeten graven. Soms zijn er gedeelten weggevallen of zijn passages onbegrijpelijk geworden. Sowieso was het orale systeem zodanig ingericht dat zangers teksten en melodieën niet letterlijk reproduceerden, maar vooral de essentie doorgaven.
Onder de groene linde - geschiedenis
De liederen
De balladentypenindex
De verhalen van de zangers
Contacten van veldwerker met zangers
Documentaires
Verantwoording
Deze inleiding is gebaseerd op Louis Peter Grijp en Herman Roodenburg, Blues en Balladen. Alan Lomax en Ate Doornbosch, twee muzikale veldwerkers. Amsterdam 2005. Veel liederen uit de collectie veldopnamen van het Meertens Instituut zijn uitgegeven in de vier delen van Onder de groene linde. Verhalende liederen uit de mondelinge overlevering verzameld door Ate Doornbosch (red. Marie van Dijk, Ate Doornbosch, Henk Kuijer en Hermine Sterringa en Ton Dekker), 1987 1989, 1991, 2008. Alle opnamen zijn als mp3’s te beluisteren via de Nederlandse Liederenbank, waarop men ook alternatieve versies van de liederen kan vinden en andere opnamen van de zangers. |
