|
Vader Jakob vader Jakob Slaapt gij nog |
De momenteel oudst bekende Nederlandse versie van deze canon staat met de titel 'Het luiden' en aanhef 'Broeder Jakob' op p140 van het schoolliedboekje 'Orpheus onder de jeugd, of gezangen, oefeningen en spelen, ten dienste van kinder-bewaarscholen en huisgezinnen' (1843) van Fokke Yntes Kingma.
De tekst luidt:
Broeder Jakob! slaapt gij nog?
Slaapt gij nog?
Hoor de klokken luiden!
Hoor de klokken luiden:
Bom, bam, bom! Bom, bam, bom!
Vaak wordt ervan uitgegaan dat de Nederlandse versie direct teruggaat op het Franse origineel 'Frère Jacques' uit het begin van de 19e eeuw (zie onder), maar het lijkt erop dat bovenstaande Nederlandse tekst een vertaling uit het Duits is. Kingma schrijft in zijn voorwoord op pVI dat hij de zangstukjes in zijn bundel zelf "ontwierp", "waartoe mij soms een Hoog-duitsch versje het hoofddenkbeeld aan de hand gaf." Bij 'Broeder Jacob' is echter sprake van meer dan alleen het overnemen van een 'hoofddenkbeeld': dit is duidelijk ontlening, zowel in muziek als tekst. In 1842, dus één jaar voor het boek van Kingma, verscheen 'Lieder-Buch für Kleinkinder-Schulen und die untern Klassen der Elementar-Schulen [...]' van Theodor Fliedner, met op p29 'Bruder Jakob! schläfst du noch?' (https://books.google.nl/books?id=B2dFAAAAcAAJ&pg=PA29#v=onepage&q&f=false). Mogelijk gebruikte Kingma dit boekje als bron - in beide tekst- en melodieversies wordt 'Bruder Jakob' (Broeder Jakob) in de eerste regel niet herhaald, wat het zingen van dit lied als canon bemoeilijkt. Dit terwijl een Franse versie uit 1825 die herhaling wel laat zien (https://books.google.nl/books?id=P_tQAAAAcAAJ&pg=PA502&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false). De Duitse tekst is geen letterlijke vertaling van de Franse, en de Nederlandse tekst is geen letterlijke vertaling van de Duitse of de Franse.
In het Nederlandse boekje wordt de eerste strofe gevolgd door de canon 'Oh hoe vrolijk zijn wij 's middags', op een andere melodie. Dit vervolg vinden we niet in het Duitse boek. Deze lange versie van Broeder Jacob op twee melodieën komt ook voor in 'Vijftig kinderspelen voor bewaarscholen en huisgezinnen' (Groningen 1847: tekst nr. 12, melodie nr. 11 en 12).
Hoe en wanneer de verandering van 'Broeder Jakob' naar 'Vader Jacob' en de andere tekstwijzigingen plaatsvonden is niet duidelijk, maar in de collectie Van Hichtum uit 1904 komen beide varianten voor. Kingma lijkt de oudste Nederlandse versie te hebben gemaakt en deze kan in de mondelinge overlevering zijn veranderd, maar het is ook niet onmogelijk dat er meer dan één vertaling in omloop is geweest.
Er is lang gezocht naar de herkomst van het Franse origineel 'Frère Jacques'. Veel is onduidelijk, maar duidelijk is wel dat het lied zoals we het nu kennen al werd opgetekend aan het begin van de 19e eeuw. Er bestaan theorieën over een mogelijk Italiaanse herkomst en over de toeschrijving van de melodie aan componist Rameau (zie als startpunt het Engelse Wikipedia-artikel over dit lied: https://en.wikipedia.org/wiki/Fr%C3%A8re_Jacques (alle genoemde sites geraadpleegd op 29-06-2020).
|
|
first line
author | title
source |
tune indication
standard name of this melody
stanza form |
mus.
mp3
scan
|
|
|
|
|
Broeder Jakob! slaapt gij nog? / Slaapt gij nog?
|
[geen wijsaanduiding]
|
 |
|
Kingma, Fokke Yntes | No. 68 en 69. HET LUIDEN
|
Vader Jacob
|
|
| Kingma Orpheus1843 (1843), p140
[nr. 69a]
|
4A 2A 3b 3b 1C 1D 1C 1C 1D 1C
|
|
|
|
|
|
Broeder Jakob, slaapt gij nog? / Slaapt gij nog?
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
Goeverneur, J.J.A. | 12. HET LUIDEN
|
Vader Jacob
|
|
| Goeverneur&Enter 50KinSp1847 (1847), p8
[nr. 11a]
|
4A 2A.3b.3b 2C 2C
|
|
|
|
|
|
Vader Jacob slaapt ge nog / Alle klokken luiden
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
728 |
Vader Jacob
|
|
| Coll Hichtum (1904-1938)
[nr. 721]
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, slaap je nog? / Alle klokken luiden
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
1702 |
Vader Jacob
|
|
| Coll Hichtum (1904-1938)
[nr. 1677]
|
|
|
|
|
|
|
Vader Jakob slaapt gij nog. / Alle klokken luiden
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
2102 |
Vader Jacob
|
|
| Coll Hichtum (1904-1938)
[nr. 2125]
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, broeder Jacob. / slaapt gij nog? [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
2220 |
Vader Jacob
|
|
| Coll Hichtum (1904-1938)
[nr. 2239]
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jakob, broeder Jakob / Slaapt gij nog, [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
2273 |
Vader Jacob
|
|
| Coll Hichtum (1904-1938)
[nr. 2282]
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, Broeder Jacob, / Slaapt ge nog, [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
Veer, Johan de | BROEDER JACOB
|
Vader Jacob
|
|
| Veer GoedeB(2)1912 ([1912?]), p41
[nr. 24]
|
2a 2a 2B 2B 3c 3c 1D 1E 1D 1E 1D 1E 1F
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, broeder Jacob, / Slaapt gij nog? [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
No 60. Broeder Jacob. Driestemmig Canon |
Vader Jacob
|
|
| Kruseman WOKZ1916 (1916), p46
[nr. 60]
|
2a 2a 2B 2B 3c 3c 2D 2D
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob broeder Jacob / Slaapt gij nog [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
|
Vader Jacob
|
|
| Coll Boekenoogen ([1891-1930])
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, broeder Jacob / Slaapt ge nog, [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
|
Vader Jacob
|
|
| Coll Boekenoogen ([1891-1930])
|
|
|
|
|
|
|
Vader Jacob (bis) / Slaap je nog (bis) / [...] klokken
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
|
Vader Jacob
|
|
| Coll Boekenoogen ([1891-1930])
|
|
|
|
|
|
|
Vader Jacob, vader Jakob / Slaapt gij nog (bis) / [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
|
Vader Jacob
|
|
| Coll Boekenoogen ([1891-1930])
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, Broeder Jacob, / Slaapt ge nog, [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
72. Broeder Jacob. (Canon voor 4 stemmen.) |
Vader Jacob
|
|
| Tiggers BV(2)1938 (1938), p156
[nr. 68]
|
|
|
|
|
|
|
Broeder Jakob, / Broeder Jakob
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
Broeder Jakob |
Vader Jacob
|
|
| Veldhuyzen Prisma ([1961]), p198
[nr. 143]
|
|
|
|
|
|
|
Vader Jacob vader Jacob / Slaapt gij nog slaapt gij nog
|
|
|
|
|
Vader Jacob
|
audio
|
| OPN Dames Dings ([1991-1999])
[nr. 125]
recording Liessel 1995
|
|
txt
|
|
|
|
|
Vader Jacob vader Jacob / Slaapt gij nu nog [...]
|
|
|
|
|
|
audio
|
| OPN Dames Dings ([1991-1999])
[nr. 515]
recording Liessel 1992
|
|
txt
|
|
|
|
|
Broeder Jacob, Broeder Jacob, / Slaapt ge nog, [...]
|
[geen wijsaanduiding]
|
|
|
|
|
|
| Aarts & Van Etten AllesIDW1993 (1993), p221
[nr. 342]
|
|
|
|
|
|
|
Vader Jacob, vader Jacob / Slaapt gij nog, slaapt [...]
|
|
|
|
|
|
|
| Klöters Zaltbommel (1993), p189
[nr. 189]
|
|
txt
|
|
|
|
|
vader jacob
|
|
|
|
|
|
|
| OPN Lombok (1998)
[nr. 5]
recording Utrecht (Salaam Lombok) 1998
|
|
txt
|
|
|
|
|
Frère Jaques, frère Jaques
|
|
|
|
|
|
|
| OPN Lombok (1998)
[nr. 10]
recording Utrecht (Salaam Lombok) 1998
|
|
txt
|
|
|
|
|
vader jacob
|
|
|
|
|
|
|
| OPN Lombok (1998)
[nr. 22]
recording Utrecht (Salaam Lombok) 1998
|
|
txt
|
|
|
|
|
Frère Jacques, frère Jacques
|
|
|
|
|
|
|
| OPN Lombok (1998)
[nr. 28]
recording Utrecht (Salaam Lombok) 1998
|
|
txt
|
|
|
|
|
vader jacob
|
|
|
|
|
|
|
| OPN Lombok (1998)
[nr. 39]
recording Utrecht (Salaam Lombok) 1998
|
|
txt
|
|
|
|
|
vader jacob
|
|
|
|
|
|
|
| OPN Lombok (1998)
[nr. 52]
recording Utrecht/Lombok/speeltuin Ban- kaplein 1999
|
|
txt
|
|
|
