|
|
|
[6] WILHELMUS VAN NASSOUWE / VON NASSAWE
Een propagandalied om het geschonden imago van de Prins weer enigszins op te vijzelen. Zijn veldtocht over de Maas was jammerlijk mislukt en hijzelf had naar Duitsland moeten uitwijken.
De Prins (althans de dichter die hem het lied in de mond legt) geeft zich moeite om de Nederlanders te overtuigen van zijn goede bedoelingen. Allereerst wijst hij op zijn Nederlandse afkomst (zo althans kan men 'van Duytschen bloet' verklaren). Hij heeft voor de Nederlandse zaak zijn leven en fortuin op het spel gezet en zijn broer Adolf op het slagveld verloren. Evenals David heeft hij uit zijn vaderland moeten vluchten; hij blijft echter als een herder waken over zijn kudde. Willem roemt zijn kwaliteiten: zijn keizerlijke afkomst, adel, moed en standvastigheid. Uit het hele lied spreekt bovendien een rotsvast godsvertrouwen. Hij spreekt tegen dat hij een rebel zou zijn: zijn verzet gold de tirannie van de landvoogd, niet de Spaanse koning zelf.
Het Wilhelmus werd ook in het buitenland verspreid, met name in Duitsland. Al in 1582 werd er in Frankfort een Duitse vertaling gedrukt, in het Ambraser Liederbuch:
Ein schön Lied, zun ehren gemacht dem Prinzen von Uranien.
Im Thon wie der Graff zu Rom.
Wilhelmus von Nassawe
bin ich von teutschem blut,
dem vaterland getrawe
bleib ich bis in den todt;
Ein printze von Uranien
bin ich frey unerfehrt,
den könig von Hispanien
hab ich allzeit geehrt.
(enz.)
In deze uitvoering worden de eerste vijf strofen in het Nederlands gezongen, volgens de tekst in Een nieu Geusen lieden Boecxken, 1581. Vanaf de zesde strofe gaat het verder in het Duits, volgens het Ambraser Liederbuch, 1582. Het geuzenliedboek leidt de tekst van het Wilhelmus in met de vermelding van recente gebeurtenissen uit de Tachtigjarige Oorlog, uit het jaar 1568:
Corts na dat Graef Lodewijc van Groeningen opghebroken, ende van Gemminghen verdreven was, is de Prince van Oraengien na de Maze ghetoghen.
Een nieuw Christelick Liedt gemaect ter eeren des Doorluchtichsten Heeren, Heere Wilhelm Prince van Oraengien, Grave van Nassou, Patris Patria, mijnen G. Forsten ende Heeren. Waer van deerste Capitael letteren van elck veers, syner F.G. name metbrengen.
Na de wijse van Chartres.
Wilhelmus van Nassouwe
Ben ick van Duytschen bloet,
Den Vaderlant ghetrouwe
Blijf ick tot inden doot:
Een Prince van Oraengien
Ben ick vrij onverveert,
Den Coninck van Hispaengien
Heb ick altijt gheeert.
In Godes vrees te leven
Heb ick altijt betracht,
Daerom ben ick verdreven
Om Landt om Luyd ghebracht:
Maer Godt sal my regeren
Als een goet Instrument,
Dat ick sal wederkeeren
In mijnen Regiment.
Lijdt u mijn Ondersaten (*1)
Die oprecht zijn van aert,
Godt sal u niet verlaten,
Al zijt ghy nu beswaert:
Die vroom begheert te leven
Bidt Godt nacht ende dach,
Dat hy my cracht wil gheven
Dat ick u helpen mach.
Lijf en goet al te samen
Heb ick u niet verschoont,
Mijn Broeders hooch van Namen
Hebbent u oock vertoont:
Graef Adolff is ghebleven,
In Vrieslandt in den Slach,
Zijn Siel int eewich Leven
Verwacht den Jongsten dach.
Edel en Hooch gheboren
Van Keyserlicken Stam:
Een Vorst des Rijcks vercoren
Als een vroom Christen Man,
Voor Godes Woort ghepreesen,
Heb ick vrij onversaecht,
Als een Helt sonder vreesen
Mijn Edel bloet ghewaecht.
Mein schild und mein vertrawen
bistu, o Gott mein herr,
auff dich so will ich bawen,
verlas mich nimmer mehr;
das ich doch from mag bleiben,
dir dienen zu aller stund,
die tyranney vertreiben,
die mir mein hertz durchwund.
Von allen, die mich beschweren,
und mein verfolger sein,
mein Gott, wölst doch bewaren,
den trewen diener dein;
Das sie mich nit verraschen,
in jhrem bösen mut,
jr hende nit thun waschen
in mein unschüldigen blut.
Als David muste fliehen,
vor Saulo dem tyrann,
so hab ich müssen weichen
mit manchem edelman;
Aber Gott thet jhn erheben,
erlösen aus aller not,
ein königreich gegeben
in Israel, sehr gros.
Noch sawr werd ich empfangen
von Gott meim herren das süß,
darnach so thut verlangen
mein fürstlich gemüt;
Das ich doch möge sterben,
mit ehren in dem feld
ein ewigs reich erwerben
als ein ein getrewer heldt.
Nichts thut mich mehr erbarmen,
in meinem widersput,
denn das man sicht verarmen
des königs landen gut,
Das euch die Spanier krencken,
o edel Niderland gut,
wenn ich daran gedencken,
mein edel hertz das blut.
Als ein printz auffgesessen
mit meiner heereskrafft,
wol von dem feind vermessen,
hab ich die schlacht verwacht;
Der bey Mastrich lag vergraben,
beförchtet mein gewalt;
mein reuter sach man traben
sehr mutig durch das feld.
So es der wil des herren
auff die zeit wer gewest,
het ich gern wöllen kehren
von euch dis schwere tempest;
Aber der herr dort oben,
der alle ding regiert,
den man alzeit mus loben,
der hat es nit begert.
Sehr christlich war getrieben,
mein fürstelich gemüt;
standhafftig ist geblieben,
mein hertz in widerspüt:
Den herrn hab ich gebeten,
aus meines hertzen grundt,
das er mein sach wöll richten,
mein unschuld machen kundt.
Urlaub mein armen schaffen,
die sein in grosser not,
ewer hirt der sol nit schlaffen;
und seid jhr nun verstrewt,
Zu Gott wölt euch begeben,
sein heilsam wort nempt an,
als fromme christen leben,
sol hie bald sein gethan
Vor Gott wil ich bekennen
und seiner grossen macht,
das ich zu keinen zeiten
den könig hab veracht,
Dann das ich gott den herren,
der höchsten maiestet,
hab müssen obedieren
in der gerechtigkeit.
Melodie naar een Duitse planodruk uit 1607 en naar Praetorius' Terpsichore (1612).
| |
|
|
Camerata Trajectina (artiest),
De hoer van Babylon: liederen van ketters en papen. (Muziek uit de Gouden Eeuw 2). VNM R 87004
|
|
1987
|
|
| 1: 6 |
|
|
|
