|
|
|
3. EEN NIEUW LIEDEKEN, WAER IN VERHAELT WORDEN DE VOORNAEMSTE GHESCHIEDENISSEN DESES JAERS 1619
Een geschiedenislesje in liedvorm over de de politieke gebeurtenissen van 1618-1619, vanuit contraremonstrants perspectief. Te beginnen met het afschaffen van de waardgelders (4 aug. 1618) en de gevangenneming van Oldenbarnevelt (29 aug. 1618) en andere remonstrantsgezinde politici: de Rotterdamse pensionaris Hugo de Groot, zijn Leidse ambtsgenoot Hoogerbeets, Ledenberg, de secretaris van de Staten van Utrecht, en de eveneens Utrechtse Heer van Moersbergen.
Een nieuw Liedeken, waer in verhaelt worden de voornaemste gheschiedenissen deses Jaers 1619 in dese Landen.
Op de Wyse: Lieve Dochters vol van Jeugden.
Prijst nu onsen Godt eendrachtigh,
Looft zijn naem ghebenedijt,
Om dat hy zijn Kerck altijt
Gaet beschermen seer krachtigh
Door syn Almachtige handt,
Tot rust ende vreed' van't Landt.
Tis ontrent een Jaer gheleden
Dat ons Prins al van Nassou,
Met veel ander Heeren trou
Quam tot Uutrecht inde steden
Daer hy met wijslyck beraen
'tStaten bevel heeft ghedaen.
Alle die nieuwe Soldaten
Die Waert-gelders syn ghenaemt,
Heeft den Prince hoogh befaemt
'tGeweer neder leggen laten
En heeft haer op 't onversienst
Soo ontslagen van haer dienst.
Doen hebben de Heeren Staten
Als mannen seer wijs beraen
Sommighe Heeren doen vaen,
Die 's Landts vrede gingen haten
't Volck hadden ghenomen aen,
Om onsen Prins teghen te staen.
Jan Barnevelt principale
Was van dit ghespuys het hooft,
En Ledenbergh (doch ghelooft)
Met Grotius kloeck van Tale,
Moersbergen, en Hoogerbeets
Wisten daer van 't recht bescheet (*1).
De Staten Generaal hadden de Nationale Synode uitgeschreven, die op 13 november 1618 te Dordrecht voor het eerst vergaderde. De remonstranten, die op de synode zijn gedaagd, worden min of meer vastgezet. Na eindeloze discussies over procedurele zaken wordt hun leer op 6 mei 1619 veroordeeld.
Doen hebben de wyse Heeren
Al de Staten Generael
Een Synode Nationael
Tot Dordrecht met begheeren
Beroepen, met goedt ackoort
Om alles t'richten na Gods Woort.
Den sesten van Mey vol vromen
Wert van't Synode 't besluyt
Vry ghelesen overluyt
Maer d'Arminianen vol schromen
Die bleven als heel onweert (*2)
Tot Dort noch ghearresteert.
Op 13 mei 1619 wordt Van Oldenbarnevelt in Den Haag terechtgesteld. Zijn verdiende loon, vindt de contraremonstrantse lieddichter. Twee dagen later pleegt Ledenberg zelfmoord. Voor deze 'moord' wordt hij posthuum gestraft en in zijn eigen kist opgehangen. Hoogerbeets en Hugo de Groot worden verbannen naar slot Loevestein.
In Mey was het derthien daghen
Datmen Barn'velt komen sach
Voor zijn alderleste dagh,
Op't Binnen-Hoff sonder klagen
Daer hy na verdienst ontfingh
Sijn loon, dat heel wel vergingh.
Den vijftienden van Mey goedigh
Siet doen wert oock Ledenbergh
Als zijn eygen moorder ergh,
En als een die't Landt stelt bloedigh
In een bloedt-badt onghemist (*3)
Op-ghehangen in zijn kist.
Daer na syn oock met schanden
Hoogherbeets en Huych de Groot,
Gebannen al tot haer doot,
Louvesteyn is haer waerande,
Welck huys voor haer is ghehuyrt
Zoo langh als haer leven duyrt.
De remonstrantse predikanten moeten de Acte van Stilstand tekenen, waarin ze beloven niet meer te zullen preken. Dat weigeren ze, op eentje na. De veertien weigeraars worden verbannen en op negen wagens gezet, richting het katholieke zuiden.
Den sesten van July klare
Doen kreghen oock haer bescheyt (*4)
Om te zijn haestich bereyt,
De Predicanten die noch waren
Tot Dordrecht, wilt dit verstaen
Dats souden haer Leer afgaen.
Eerst werden zy al ontslaghen
Van haer dienst al in den Haegh,
En doen worde haer (*5) ghevraeght
Staten Actie die zy saghen (*6)
Of zy die als Onderdaen
Wouden teeck'nen en toestaen.
Maer sy weygerden het alle
Uut-ghenomen slechts maer een
Hendrick Leo (soo ick meen)
Die van haer is afghevallen
En heeft na der Staten wil
Hem belooft te houden stil.
Doen werden d'ander veerthiene
Den sesten July doch hoort
Oock alle ghewesen voort,
T'was een wonder om te siene,
Soo een schoonen troup daer was,
Van waghenen op dat pas.
Neghen Waghens haer gheleyden
Wel versien met Staten boon (*7),
Dus reden sy daer ten toon,
Uut dees Landen sy doen scheyden,
En voeren soo nae Waelwijck,
Den Bosch, oft dierghelyck.
Princen laet ons met behagen
Ons Godt aenroepen seer mildt,
Dat hy ons doch geven wilt
Peys en vreed' in onse daghen
En eendracht in Gods Gemeent
Op dat die doch niet verkleent (*8).
(*1): de echte waarheid: ze wisten het maar al te goed
(*2): onwaardig
(*3): zeker, 'niet te missen' (stoplap)
(*4): vonnis
(*5): hun
(*6): de acte, die zij te zien kregen
(*7): boden
(*8): kleiner wordt.
Uit: Nieu Geuse Liedt-Boeck, 1645. | |
|
|
Camerata Trajectina (artiest),
Bavianen en Slijkgeuzen: Liederen van Remonstranten en Contra-Remonstranten. GLO 6031
|
|
1995
|
|
| 1: 3 |
|
|
|
