WERK AAN DE LIEDERENBANK
De Nederlandse Liederenbank is nog lang niet af. Ons team werkt op verschillende fronten aan verrijking en uitbreiding van de database. |
Speelmuziek |
| 02-02-2010 |
Het Nederlandse Muziek Instituut (Den Haag) en het Meertens Instituut (Amsterdam) verkregen in november 2009 subsidie van 'Digitaliseren met Beleid' voor het uitvoeren van het ontwikkelingsproject 'Speelmuziek'. Deze subsidie van het ministerie van OCW wordt door SenterNovem toegekend aan instellingen die strategisch en duurzaam gebruik van digitaal erfgoed mogelijk willen maken. In 'Speelmuziek' wordt de belangrijke collectie speelmanshandschriften van Christiaan Vlam gedigitaliseerd en muzikaal doorzoekbaar gemaakt.
Het NMI verwierf in 2006 een unieke verzameling Nederlandse speelmansboeken uit de 18e en 19e eeuw. Deze collectie, bijeengebracht door de wiskundige en musicoloog dr. Christiaan C. Vlam (1916-1999), bestaat uit 21 Nederlandse volksmuziek-handschriften uit de periode 1700-1900. Het zijn handschriften waarin violisten, fluitisten en andere speellieden het repertoire noteerden waarmee zij hun brood verdienden. Deze manuscripten vormen de belangrijkste bron van onze kennis van de populaire muziek van die tijd. Musicoloog Prof. Dr. Louis Grijp stelde in 2006 vast dat de cultuurhistorische waarde van de collectie Vlam onmiskenbaar is, al is het alleen maar om het aantal unieke melodieën dat de collectie bevat.
In 'Speelmuziek' wordt de collectie gescand en online toegankelijk gemaakt op de website van het NMI. Omdat de collectie verband houdt met contemporain liedmateriaal, zal zij tevens worden ontsloten in de Nederlandse Liederenbank van het Meertens Instituut, een omvangrijke, geavanceerde database die liederen en melodieën op talrijke manieren doorzoekbaar maakt. Met hulp van vrijwilligers zullen vele melodieën in muzikaal doorzoekbare notatie worden toegevoegd. Speelmuziek zoals in de collectie Vlam is een namelijk een waardevolle bron voor de grote groep zich op volksmuziek richtende musici in Nederland en Vlaanderen, een groep die uit honderden, zo niet duizenden, mensen bestaat. Deze actieve muzikanten hebben de expertise om de handschriften te interpreteren: zij kunnen als geen ander begrijpen wat de 18e- en 19e-eeuwse speellieden hebben bedoeld. In samenwerking met vrijwilligerscoördinator Mark van Nieuwstadt wordt de website van de Nederlandse Liederenbank uitgebreid met een speciaal op deze muzikanten gerichte module, waarin zij met web 2.0 technieken melodieën kunnen up- en downloaden en van commentaar voorzien. 'Speelmuziek' is gestart in januari 2010 en heeft een looptijd van twee jaar. Contactpersonen zijn Paul Osseweijer (NMI) en Martine de Bruin (Meertens).
|
Dutch Songs on Line |
| 27-02-2009 |
NWO heeft in februari 2009 een subsidie van 775.000 euro toegekend voor het project Dutch Songs On Line, een samenwerkingsverband van de Universiteit Utrecht, de DBNL en het Meertens Instituut. In Dutch Songs On Line wordt tussen 2009 en 2013 een grote database ontwikkeld met 100.000 Nederlandstalige liedteksten uit de periode tot 1900. De database combineert de gegevens van twee reeds bestaande databases, de DBNL en de Nederlandse liederenbank van het Meertens Instituut; daaraan wordt een nieuwe dataset toegevoegd met transcripties van liedteksten, scans van de bronnen en contekstuele informatie. Het resultaat zal algemeen toegankelijk zijn via internet en daarmee laagdrempelig toegang geven tot een belangrijk deel van het Nederlandse erfgoed.
Aanhakend bij de nieuwe zoekmogelijkheden van de database gaat een interdisciplinaire werkgroep onderzoek doen naar de rol van lied in de constructie en transformatie van groepsidentiteiten in de Nederlandse en Vlaamse maatschappij van de Middeleeuwen tot 1900; er staan onder meer twee thema-bundels gepland en in 2012 wordt bovendien een internationaal congres georganiseerd.
De aanvragers van dit project bij NWO-Middelgroot zijn Louis Peter Grijp, Martine de Bruin (beiden DOC Lied, Meertens Instituut), René van Stipriaan (DBNL), Dieuwke van der Poel en Els Stronks (beiden Universiteit Utrecht). |
| lees meer... |
Zingende kaart! |
| 10-03-2008 |
We maken een geografische toegang op de veldwerkopnames van Onder de Groene Linde, zodat een overzicht wordt geboden van de verspreiding van elk lied. Als voorbeeld dient Heer Halewijn.
|
Correcties, aanvullingen, onderhoud |
| 07-02-2008 |
Bij het gebruik van de Liederenbank vallen wel eens foutjes op. Die worden dan gecorrigeerd. Ook gebruikers van buiten het Meertens Instituut worden opgeroepen suggesties voor correcties in te sturen. Verder worden regelmatig teksten en melodieën geïdentificeerd. Ook dat wordt verwerkt. Daarnaast wordt stelselmatig literatuur doorgenomen op relevante informatie, bijvoorbeeld de herkomst van een melodie of de bron van een vertaling.
Voor aanvullingen (nieuw ingevoerde liedboeken), zie: updates.
|
Dutch Folksongs as musical content |
| 07-02-2008 |
| Om de zoekmachine van WITCHCRAFT te laten werken moet de Liederenbank daadwerkelijk melodieën bevatten. Marieke Klein, Mariet Kaptein en Ellen van der Grijn (coördinatie) voeren daarom melodieën in uit de collectie Onder de groene linde en uit gepubliceerde volksliedverzamelingen. Gedurende een proeftraject in 2007 voerden Utrechtse studenten Muziekwetenschap ruim 500 melodieën in. Al die melodieën kunnen online worden geraadpleegd. |
Bronnen van de Nederlandse Liederenbank |
| 07-02-2008 |
Tijdens de vele invoerprojecten waaruit de Liederenbank tot stand is gekomen, zijn de bronnen nogal ongelijksoortig beschreven. Annemieke Arendsen trekt de titelbeschrijvingen van liedboeken, liedschriften, liedbladen etc. nauwkeurig na en brengt zo eenheid in deze ongewenste verscheidenheid. Het spannendst is de identificatie van bronnen waarvan we wel weten wat er in staat maar niet welk boekje eigenlijk bedoeld is of waar zich dat bevindt.
|
WITCHCRAFT |
| 07-02-2008 |
| Anja Volk, Jörg Garbers en Peter van Kranenburg werken sedert mei 2006 aan een zoekmachine die melodieën van Nederlandse volksliederen kan terugvinden. Dit is een interessant en moeilijk probleem omdat door de mondelinge overlevering de melodieën aan sterke variatie onderhevig zijn. meer |
Veldwerkopnamen van Harrie Franken bij het Meertens Instituut |
| 28-01-2008 |
| Op 22 juni 2007 is de collectie volksliederen van Harrie Franken officieel overgedragen aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en hiermee in beheer gekomen van het Meertens Instituut. De collectie bevat onder meer een groot aantal liedbladen, zoals van de befaamde zanger en uitgever Rombouts uit Roosendaal. Harrie Franken (1937-2003) verrichtte veel veldwerk in Noord-Brabant en de aangrenzende Belgische Kempen. Vanaf de jaren zeventig bezocht hij veelal oudere Brabanders en legde hun liederen op band vast. Dit heeft geresulteerd in meer dan honderd geluidsbanden met duizenden liederen. Sinds december 2007 werkt het Meertens Instituut aan de ontsluiting van het materiaal. De eerste stap hierin is het digitaliseren van de banden, een klus die naar verwachting in de loop van 2008 zal worden afgerond. Het is de bedoeling om de liederen vervolgens in te voeren in de Nederlandse Liederenbank en ze hiermee daadwerkelijk toegankelijk te maken op het internet. |
