|
|
|
[9] EEN RIDDER ENDE EEN MEYSKEN JONCK (AL 45)
Een jonge ridder en een meisje zitten op de oever van een rivier over de liefde te spreken, maar dan blijft opeens het water stilstaan: een teken dat de beloften van de ridder loos zijn. Hij neemt bezit van haar 'hoge berg', maar wil haar na verloop van tijd zwanger achterlaten. Als bidden en smeken niet helpt, vraagt het meisje raad aan haar broer, die een list bedenkt. Hij maakt de rid- der wijs dat het meisje van ellende is gestorven. Deze krijgt nu verschrikkelijk berouw. Dat slaat om in vreugde als blijkt dat het meisje zich alleen maar dood heeft gehouden. Ze trouwen, ondanks het kennelijke standsverschil.
'Een ridder en een meysken jonck' was in de Nederlanden zeer geliefd. Het lied is, behalve hier, in Midden- en Noord-Europa tot in de twintigste eeuw gezongen gebleven in de mondelinge overlevering, Het Antwerps Liedboek is de oudste bron van deze ballade.
A young knight and a girl sit on the riverbank talking about love. The water suddenly seems to stop flowing: clearly a sign that the knight's promises are false. He takes her 'high mount' but after a time abandons her while she is pregnant. Her prayers and pleas are no help, so she asks her brother's advice: his plan is to tell the knight that the girl has died from sorrow. The knight is stricken with remorse that turns to joy when it appears that the girl was only pretending to be dead. They marry, despite the difference in social class.
'Een ridder ende een meysken jonck' was a much beloved song in the Low Countries. The song was still sung and a part of folk oral tradition not only in the Netherlands but in Central and Northern Europe until the 2Oth century. The Antwerp Songbook is the oldest source for this ballad.
Een oudt liedeken.
Een ridder ende een meysken jonck
Op (*1) een rivierken dat si satten.
Hoe stille dat dat water stont,
Als si van goeder minnen spraken.
'Och segt mi stout, ridder goet,
Ick soude gaerne weten,
Waer om dat dat water stille stoet,
Als wi van goeder minnen spreken.'
'Dat dat water stille staet,
Dat en gheeft mi gheen vreemde (*2)
Ick hebbe so menighe jonghe maecht
Ghebrocht in groot allende.'
'Hebdy so menighe maecht
Ghebrocht in swaer allende?
Wacht u, stout ruyter goet,
Dat u God niet en scheynde!'
'Ick weet noch een so hooghen berch
Booven alle berghen is hi hooghe
Die sal ick noch in dale brenghen
Daer om ist dat ick pooghe.'
Suldy mijns vaders hooghen berch
Tot eenen dale brenghen?
Ick sage u liever, stout ridder goet,
Bi uwer keelen hanghen!
Ick hadde noch veel liever
Dat u die sonne bescheene
Al onder thol van uwen voeten
Den bast (*3) al om u kele!'
Dat meysken was jonc ende daer toe dom,
Si en wist niet wat si seyde.
Doen si in haers liefs armen lach
Doen was den berch terneder.
'Och segt mi meysken jonck,
Is nu mijn kele gehanghen?
Nu is dijns vaders hooghen berch
In eenen dale ghevallen!'
Och doen dat meysken ghewaer wert
Dat si een kindeken bleef draghen,
Si ghinck al voor den ridder staen
Si badt hem om ghenade.
'Ghenade, stout ridder fijn,
Ghenade van mijnen lijve,
Ic was een goet maechdekijn,
Nu moet ic met uwen kinde blijven.'
'Wat ghenade soude ic u doen,
Ghi en zijt gheen keyserinne!
Ick mocht u mijnen schiltknecht gheven
Cost ic hem daer toe ghebringhen.'
'Uwen schiltknecht en wil ic niet
Hi is mi veel te snode (*4)
Al is mijnen hooghen berch ter neder
Ic hope ghi sult hem noch wel hoghen
Dat meysken hadde eenen broeder stout,
Hi was haer goet ende ghetrouwe
Als hi haer dede wel int aenschijn (*5)
Hi beweest haer al metter trouwen.
Och doen die broeder gheware wert
Dat si een kindeken bleef draghen,
Hi ghinc al voor den ridder staen.
Hi badt hem mede te grave. (*6)
'God groet u,' seyt hi, 'stout ridder vrij,
Stout ridder vrij, van waerden,
Och, die met uwen kinde was bevaen
Die leyt hier doot opter aerden.'
'Och, is si doot dat schoone wijf,
Die overschoone die ick beminne?!
So en sal ic nv noch nemmermeer
Mijn grauwe ros berijden.
Haelt mijn spere ende ooc mijn schilde
Mijn swaert al aen mijn side
Ic wil gaen rijden selver daer
Men vint der valscher boden so vele.'
Och, doen hi op der heyden quam,
Hi hoorde die clocken clincken,
Hi hoorde wel aen der clocken clanck
Dat si inder aerden moeste sincken.
Hi nam sinen bruynen schilt,
Hi worp hem op der aerden:
'Ligget daer ligget daer goet bruyne schilt,
Van mi en suldi niet ghedragen werden.'
'Heft op uwen bruynen schilt,
Hanghet hem onder u side!
Al waer u vader ende moeder doot,
Den rouwe moet ghi lijden.'
'Al waer mijn vader ende moeder doot
Ende mijn broeders alle vijve,
So en waer den rouwe niet also groot,
Als hi is van desen schoonen wijve!'
Doen hi op dat kerchof quam,
Hi hoorde die papen singhen.
Hi hoorde wel aen der papen sanck
Dat si vigelie (*7) songhen.
Doen hi inder kercken tradt,
Hi sach zijn liefken staen in bare,
Ghedect met een barencleede, (*8)
Recht oft si nu oock doot ware.
Hi hief op dat barencleet;
Hi sach haer cleyn vingerken roeren...
Och, doen so loech haer roode monde,
Doen si den ridder voelde!
'Staet op staet op mijn soete lief.
Wel over schoone joncfrouwe,
Ic en sal u nu noch nemmermeer
Doen so groten ontrouwe!
Wel op, wel op, mijn soete lief,
Mijn overschoone joncfrouwe!
Al waert mijn vader ende moeder leet,
So sal ick u tot eenen wijue trouwen!
Al waert mijn vader ende moeder leet
Ende mijn broeders alle vijve,
So sal ick u houden voor mijn bruyt
Ende trouwen u tot eenen wijve!'
(*1): bij
(*2): dat verbaast me niets
(*3): strop
(*4): onaanzienlijk
(*5): zoals hij haar duidelijk een goede dienst bewees
(*6): naar het graf
(*7): dodenmis
(*8): lijkkleed
(*9): lachte | |
|
|
Camerata Trajectina (artiest),
Egidius Kwartet (artiest),
Het Antwerps liedboek 1544 = The Antwerp songbook. GLO 6058
|
|
2004
|
|
| 1: 9 |
|
|
|
